کد مطلب:277263 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:129
قرآن و یاران حضرت مهدی
آیات بسیاری از قرآن كریم به یاران حضرت مهدی (علیه السلام) تفسیر و تأویل شده است كه برخی از آنها را در اینجا می آوریم:
1 ـ (فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ أَیْنَ ما تَكوُنُوا یَأْتِ بِكُمُ اللهُ جَمِیعاً). [1] .
«پس در كارهای نیك بر یكدیگر پیشی گیرید. هر كجا كه باشید، خداوند همگی شما را می آورد».
از امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه شریفه روایت شده است كه فرمود:
«منظور از خیرات، ولایت اهل بیت (علیهم السلام) است و منظور از «یَأْتِ بِكُمُ اللهُ جَمِیعاً»، 313 تن از یاران قائم (علیه السلام) می باشند... به خدا سوگند! در یك لحظه همچون قطعات ابر پاییزی گرد آمده، پیرامون شمع وجودش حلقه می زنند. و در میان ركن ومقام با او بیعت می كنند، و همراه او پیمان نامه ای از رسول اكرم است كه آن را ـ امامان معصوم (علیهم السلام) ـ یكی پس از دیگری به ارث برده اند». [2] .
2 ـ (وَلَئِنْ أخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إلَی اُمَّة مَعْدُودَة لَیَقُولُنَّ ما یَحْبِسُهُ أَلا یَوْمَ یَأتِیهِمْ لَیْسَ
[ صفحه 434]
مَصْرُوفاً عَنْهُمْ وَحاقَ بِهِمْ مَا كانُوْا بِهِ یَسْتَهْزِءوُنَ). [3] .
«اگر ما عذاب را تا آمدن «اُمّت معدوده» از آنها به تأخیر بیندازیم می گویند: چه چیز آن را باز می دارد؟ آگاه باش! هنگامی كه آن روز بیاید، عذاب از آنها برگردانده نمی شود، و آنچه را كه مسخره می كردند آنها را فرو خواهد گرفت».
از امام محمّد باقر (علیه السلام) و امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت شده كه آن دو بزرگوار در تفسیر این آیه فرمودند:
«منظور از «اُمّت معدوده» اُمّت شمرده شده، همان اصحاب حضرت مهدی (علیه السلام) در آخر الزمان هستند كه 313 نفر به تعداد اهل «بدر» می باشند و همان گونه كه پاره های ابر پاییزی به هم می پیوندند آنان نیز در آن واحد نزد آن حضرت گرد می آیند». [4] .
از امام صادق (علیه السلام) نیز روایت شده است كه فرمود:
«منظور از «عذاب» خروج حضرت قائم (علیه السلام) است (كه سبب معذّب شدن كافران می باشد) و منظور از «اُمّت معدوده» اصحاب اوست كه به تعداد اهل بدر هستند». [5] .
بنابر این، معنای آیه چنین خواهد بود: اگر عذاب را از آنها تا آمدن اُمّتی معدود (یاران حضرت مهدی (علیه السلام) در آخر الزّمان) به تأخیر بیندازیم، خواهند گفت: چه چیز مانع می شود كه ظاهر شود و عذاب خدا را بر ما نازل كند؟!
قرآن كریم در پاسخ آنها می فرماید:
«آگاه باش! هنگامی كه عذاب فرود آید از آنها برگردانده نمی شود و كیفری كه استهزا و مسخره می كردند به آنها می رسد». [6] .
منظور از عذاب در این آیه مباركه، عذاب آخرت نیست؛ بلكه دست انتقام الهی
[ صفحه 435]
است كه از آستین حق بیرون آمده، از آنها انتقام خواهد گرفت، و پیش از آخرت آنها را به سزای كردارشان خواهد رسانید.
3 ـ (مَنْ یَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْم یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّة عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّة عَلَی الْكافِرِینَ). [7] .
«هر كس از شما از دین خود برگردد، به زودی خداوند گروهی را می آورد كه دوستشان دارد و آنها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان فروتن و در برابر كافران سر سخت و نیرومند هستند».
سلیمان بن هارون عجلی گوید: از امام جعفر صادق (علیه السلام) شنیدم كه در تفسیر این آیه شریفه فرمود:
«حضرت صاحب الامر (علیه السلام) در پناه خدا محفوظ است. اگر همه مردم از بین بروند،خداوند یاران او را خواهد آورد. آنان كسانی هستند كه خدا در باره آنها فرموده است: «اگر اینها بدان كفر ورزند، ما گروهی دیگر را بر آنان گماریم كه بدان كافر نباشند» [8] و آنان هستند كسانی كه در باره آنها فرموده است: «خداوند گروهی را می آورد كه دوستشان دارد و آنها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان فروتن و در برابر كافران سر سخت و نیرومند هستند». [9] .
4 ـ (وَعَدَ اللهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فی الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ...). [10] .
«خداوند به كسانی از شما كه ایمان آورده و كارهای شایسته انجام دادند وعده داده است كه آنها را در روی زمین جانشین گرداند، همان گونه كه پیشینیان را جانشین گردانید».
امام زین العابدین (علیه السلام) آیه كریمه «... لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فی الأرضِ...» را تلاوت نمود، آنگاه فرمود:
[ صفحه 436]
«به خدا سوگند! آنها دوستان ـ و شیعیان ـ ما اهل بیت هستند. خداوند به وسیله مردی از ما كه مهدی این اُمّت است، وعده ای را كه در این آیه به مؤمنان صالح داده، تحقّق خواهد بخشید. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در حق مهدی فرموده است:
اگر از عمر دنیا به جز یك روز باقی نباشد، خداوند آن روز را طولانی می گرداند تا مردی از عترت من بیاید كه هم نام من است؛ او جهان را پر از عدل و داد نماید، آن چنان كه پر از ظلم و ستم شده باشد». [11] .
5 ـ (ألَّذِینَ اِنْ مَكَّنّاهُمْ فی الاَْرْضِ أَقامُوا الصَّلوةَ وَءاتَوُا الزَّكوةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ للهِِ عاقِبَةُ الاُْمُور). [12] .
«همان كسانی كه چون در زمین به آنها فرمان روایی دهیم، نماز را بپا می دارند و زكات را می پردازند و به نیكی فرمان می دهند و از زشتی باز می دارند و فرجام كارها از آنِ خداست».
ابی جارود از امام محمّد باقر (علیه السلام) روایت كرده است كه در تفسیر این آیه شریفه فرمود:
«این آیه درباره حضرت مهدی (علیه السلام) و یاران او نازل شده است. خداوند منّان، شرق و غرب جهان را تحت سیطره آنها در می آورد و دین را به وسیله آنها در جهان آشكار می سازد، و دیگر از ظلم و ستمها و بدعتها نشانی در روی زمین باقی نمی ماند». [13] .
از آیات یاد شده استفاده می شود كه یاران حضرت مهدی (علیه السلام) از قدرت فوق العاده ای برخوردارند كه در یك لحظه از مكان های مختلف به مكه می روند و به آن حضرت ملحق می شوند. آنان محبوب خدا هستند و خداوند محبوب آنان. خدا، آنها را در زمین توانایی و فرمان روایی می دهد و به دست آنها، كافران را عذاب می كند. آنان نماز بپا می دارند و زكات می پردازند. به نیكی ها امر می كنند و از بدی ها باز می دارند.
این بحث را با نگاهی گذرا به روایات پی می گیریم.
[ صفحه 437]
1 ـ (فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ أَیْنَ ما تَكوُنُوا یَأْتِ بِكُمُ اللهُ جَمِیعاً). [1] .
«پس در كارهای نیك بر یكدیگر پیشی گیرید. هر كجا كه باشید، خداوند همگی شما را می آورد».
از امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه شریفه روایت شده است كه فرمود:
«منظور از خیرات، ولایت اهل بیت (علیهم السلام) است و منظور از «یَأْتِ بِكُمُ اللهُ جَمِیعاً»، 313 تن از یاران قائم (علیه السلام) می باشند... به خدا سوگند! در یك لحظه همچون قطعات ابر پاییزی گرد آمده، پیرامون شمع وجودش حلقه می زنند. و در میان ركن ومقام با او بیعت می كنند، و همراه او پیمان نامه ای از رسول اكرم است كه آن را ـ امامان معصوم (علیهم السلام) ـ یكی پس از دیگری به ارث برده اند». [2] .
2 ـ (وَلَئِنْ أخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إلَی اُمَّة مَعْدُودَة لَیَقُولُنَّ ما یَحْبِسُهُ أَلا یَوْمَ یَأتِیهِمْ لَیْسَ
[ صفحه 434]
مَصْرُوفاً عَنْهُمْ وَحاقَ بِهِمْ مَا كانُوْا بِهِ یَسْتَهْزِءوُنَ). [3] .
«اگر ما عذاب را تا آمدن «اُمّت معدوده» از آنها به تأخیر بیندازیم می گویند: چه چیز آن را باز می دارد؟ آگاه باش! هنگامی كه آن روز بیاید، عذاب از آنها برگردانده نمی شود، و آنچه را كه مسخره می كردند آنها را فرو خواهد گرفت».
از امام محمّد باقر (علیه السلام) و امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت شده كه آن دو بزرگوار در تفسیر این آیه فرمودند:
«منظور از «اُمّت معدوده» اُمّت شمرده شده، همان اصحاب حضرت مهدی (علیه السلام) در آخر الزمان هستند كه 313 نفر به تعداد اهل «بدر» می باشند و همان گونه كه پاره های ابر پاییزی به هم می پیوندند آنان نیز در آن واحد نزد آن حضرت گرد می آیند». [4] .
از امام صادق (علیه السلام) نیز روایت شده است كه فرمود:
«منظور از «عذاب» خروج حضرت قائم (علیه السلام) است (كه سبب معذّب شدن كافران می باشد) و منظور از «اُمّت معدوده» اصحاب اوست كه به تعداد اهل بدر هستند». [5] .
بنابر این، معنای آیه چنین خواهد بود: اگر عذاب را از آنها تا آمدن اُمّتی معدود (یاران حضرت مهدی (علیه السلام) در آخر الزّمان) به تأخیر بیندازیم، خواهند گفت: چه چیز مانع می شود كه ظاهر شود و عذاب خدا را بر ما نازل كند؟!
قرآن كریم در پاسخ آنها می فرماید:
«آگاه باش! هنگامی كه عذاب فرود آید از آنها برگردانده نمی شود و كیفری كه استهزا و مسخره می كردند به آنها می رسد». [6] .
منظور از عذاب در این آیه مباركه، عذاب آخرت نیست؛ بلكه دست انتقام الهی
[ صفحه 435]
است كه از آستین حق بیرون آمده، از آنها انتقام خواهد گرفت، و پیش از آخرت آنها را به سزای كردارشان خواهد رسانید.
3 ـ (مَنْ یَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْم یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّة عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّة عَلَی الْكافِرِینَ). [7] .
«هر كس از شما از دین خود برگردد، به زودی خداوند گروهی را می آورد كه دوستشان دارد و آنها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان فروتن و در برابر كافران سر سخت و نیرومند هستند».
سلیمان بن هارون عجلی گوید: از امام جعفر صادق (علیه السلام) شنیدم كه در تفسیر این آیه شریفه فرمود:
«حضرت صاحب الامر (علیه السلام) در پناه خدا محفوظ است. اگر همه مردم از بین بروند،خداوند یاران او را خواهد آورد. آنان كسانی هستند كه خدا در باره آنها فرموده است: «اگر اینها بدان كفر ورزند، ما گروهی دیگر را بر آنان گماریم كه بدان كافر نباشند» [8] و آنان هستند كسانی كه در باره آنها فرموده است: «خداوند گروهی را می آورد كه دوستشان دارد و آنها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان فروتن و در برابر كافران سر سخت و نیرومند هستند». [9] .
4 ـ (وَعَدَ اللهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فی الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ...). [10] .
«خداوند به كسانی از شما كه ایمان آورده و كارهای شایسته انجام دادند وعده داده است كه آنها را در روی زمین جانشین گرداند، همان گونه كه پیشینیان را جانشین گردانید».
امام زین العابدین (علیه السلام) آیه كریمه «... لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فی الأرضِ...» را تلاوت نمود، آنگاه فرمود:
[ صفحه 436]
«به خدا سوگند! آنها دوستان ـ و شیعیان ـ ما اهل بیت هستند. خداوند به وسیله مردی از ما كه مهدی این اُمّت است، وعده ای را كه در این آیه به مؤمنان صالح داده، تحقّق خواهد بخشید. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در حق مهدی فرموده است:
اگر از عمر دنیا به جز یك روز باقی نباشد، خداوند آن روز را طولانی می گرداند تا مردی از عترت من بیاید كه هم نام من است؛ او جهان را پر از عدل و داد نماید، آن چنان كه پر از ظلم و ستم شده باشد». [11] .
5 ـ (ألَّذِینَ اِنْ مَكَّنّاهُمْ فی الاَْرْضِ أَقامُوا الصَّلوةَ وَءاتَوُا الزَّكوةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ للهِِ عاقِبَةُ الاُْمُور). [12] .
«همان كسانی كه چون در زمین به آنها فرمان روایی دهیم، نماز را بپا می دارند و زكات را می پردازند و به نیكی فرمان می دهند و از زشتی باز می دارند و فرجام كارها از آنِ خداست».
ابی جارود از امام محمّد باقر (علیه السلام) روایت كرده است كه در تفسیر این آیه شریفه فرمود:
«این آیه درباره حضرت مهدی (علیه السلام) و یاران او نازل شده است. خداوند منّان، شرق و غرب جهان را تحت سیطره آنها در می آورد و دین را به وسیله آنها در جهان آشكار می سازد، و دیگر از ظلم و ستمها و بدعتها نشانی در روی زمین باقی نمی ماند». [13] .
از آیات یاد شده استفاده می شود كه یاران حضرت مهدی (علیه السلام) از قدرت فوق العاده ای برخوردارند كه در یك لحظه از مكان های مختلف به مكه می روند و به آن حضرت ملحق می شوند. آنان محبوب خدا هستند و خداوند محبوب آنان. خدا، آنها را در زمین توانایی و فرمان روایی می دهد و به دست آنها، كافران را عذاب می كند. آنان نماز بپا می دارند و زكات می پردازند. به نیكی ها امر می كنند و از بدی ها باز می دارند.
این بحث را با نگاهی گذرا به روایات پی می گیریم.
[ صفحه 437]
[1] سوره بقره، آيه 148.
[2] بحار الانوار، ج 52، ص 288؛ كافي، ج 8، (روضه) ص 313؛ غيبت نعماني، ص 282؛ بشارة الاسلام، باب 6، ص 121.
[3] سوره هود، آيه 8.
[4] ينابيع المودّة، ج 3، ص 241، باب 71.
[5] غيبت نعماني، ص 241.
[6] الزام الناصب، ج 2، ص 344؛ تفسير صافي، ج 4 ص 12؛ تفسير برهان، ج 2 ص 209.
[7] سوره مائده، آيه 54.
[8] سوره انعام، آيه 89.
[9] ينابيع المودّة، ج 3، ص 237، باب 71.
[10] سوره نور، آيه 55.
[11] ينابيع المودّة، ج 3، ص 245، باب 71 ؛ المحجّه، ص 151 و 152 ؛ تفسير مجمع البيان، ج 7، ص 240.
[12] سوره حج، آيه 41.
[13] ينابيع المودّة، ج 3، ص 244، باب 71 ؛ بحار الانوار، ج 51، ص 47 و 48، ح 9.